Antwerp Space richt blik op Mars en Jupiter
Het Belgische ruimtevaartbedrijf Antwerp Space heeft zijn gloednieuwe ‘cleanroom’ ingehuldigd. Die zal onder meer gebruikt worden voor belangrijke ESA-programma’s als ExoMars en JUICE.
Dankzij zijn lidmaatschap van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA staat ons land op de eerste rij op het vlak van ruimteonderzoek. In het bijzonder geldt dit voor de verkenning van ons zonnestelsel. Zo is België van de partij bij de ambitieuze ESA-sonde JUICE die vanaf 2030 de reuzenplaneet Jupiter en zijn ‘ijsmanen’ Europa, Callisto en Ganymedes moet verkennen. Met een diameter van 5300 kilometer is Ganymedes de grootste maan in ons zonnestelsel, groter zelfs dan de planeet Mercurius.
Met de nieuwe ultramoderne en beveiligde cleanroom zal het Antwerpse bedrijf nu voor talrijke ruimtetuigen onderdelen kunnen ontwikkelen. Hij werd onlangs ingehuldigd in aanwezigheid van onder meer de Antwerpse burgemeester Bart De Wever, Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Elke Sleurs en de ESA-directeurs Eric Morel en Franco Ongaro.
Een cleanroom is een afgesloten ruimte waarin de lucht uiterst weinig stofdeeltjes bevat. Dat is belangrijk want stof kan de goede werking van apparatuur verhinderen. Aangezien de ruimte ‘stofvrij’ is mag het ook niet of zo weinig mogelijk voorkomen bij de integratie en tests van delicate apparatuur, bestemd voor de ruimte.
In een cleanroom worden het stofgehalte, de temperatuur en de vochtigheid van de lucht nauwkeurig onder controle gehouden om besmetting van gevoelige apparaten te vermijden. Er is ook een lichte permanente overdruk. Daarom mag slechts één deur tegelijk geopend worden en gebeurt de toegang via een sas.
De lucht in de cleanroom van Antwerp Space bevat tien keer minder stofdeeltjes dan normaal. Er zijn dan ook strikte regels van toepassing voor het personeel dat er werkt. Alleen werknemers met een speciale opleiding mogen er binnen en technici, ingenieurs en bezoekers krijgen speciale kledij aan.
Ook de vochtigheid (de hoeveelheid water in de lucht) wordt vrij laag gehouden (rond 55%) en de temperatuur ligt rond de 22°. De nieuwe ruimte is eveneens een beschermde ElectroStatic Discharge (ESD) zone. Dat betekent dat speciale maatregelen het risico op elektrostatische ontladingen op uiterst kwetsbare elektronische onderdelen moeten beperken.
De cleanroom van Antwerp Space neemt een oppervlakte van 100 vierkante meter in en is gemiddeld 3 meter hoog, wat dus een volume betekent van ongeveer 300 kubieke meter.
Terug naar de ruimte
Antwerp Space heeft een lange geschiedenis, die begon in 1962 als eenheid binnen de groep Alcatel Bell. De laatste jaren waren de activiteiten van het bedrijf beperkt tot de ontwikkeling van apparatuur om te communiceren met satellieten. In juli 2011 kwam de onderneming in handen van de groep OHB en sindsdien kent ze een gestage groei.
'De inhuldiging van deze cleanroom betekent dat Antwerp Space weer aansluiting vindt met de ruimte in het kader van prestigieuze projecten zoals JUICE', zegt Eric Morel, de ESA-directeur die verantwoordelijk is voor de industrie, aankopen en juridische zaken. 'Het is een geweldige prestatie, zowel voor het bedrijf als voor België, dat in belangrijke mate bijdraagt aan het budget van ESA. Het is dan ook belangrijk dat deze financiële bijdrage op een stevige industriële basis steunt. Bij ESA zijn we vandaag dan ook heel trots', aldus Eric Morel.
Ook Jacques Nijskens, directeur voor de ruimtevaartactiviteiten binnen Belspo (het Federaal Wetenschapsbeleid) drukt zijn tevredenheid uit. 'Wij hebben Antwerp Space deze knowhow helpen opbouwen en we zien er nu de vruchten van met een terugkeer naar belangrijke wetenschappelijke ruimtevaartprojecten. We hopen dat dit alles Antwerp Space ook zal helpen om in een volgende fase deze kennis op de commerciële markt te laten renderen.'
Een Antwerpse bijdrage aan de verkenning van de ruimte
De cleanroom mag dan wel gloednieuw zijn, er is al een druk programma van industriële activiteiten gepland. Antwerp Space is immers een partner bij verschillende wetenschappelijke verkenningsmissies van ESA, zoals ExoMars en JUICE.
Voor de missie ExoMars 2020 zal Antwerp Space de communicatiemodule bouwen van de eigenlijke ruimtesonde. Deze belangrijke apparatuur zal instaan voor de communicatie tussen de sonde en de aarde.
Voor het platform dat een landing op Mars moet uitvoeren zal het experiment Lander Radioscience (LaRa) ontwikkeld worden. Dit instrument zal de radiosignalen tussen het platform en de aarde gebruiken om de rotatie en de oriëntatie van Mars in de ruimte met een ongeziene nauwkeurigheid te meten.
Het instrument is ontwikkeld door de Koninklijke Sterrenwacht van België en zal gebouwd en geïntegreerd worden in de nieuwe cleanroom van Antwerp Space. Burgemeester Bart De Wever van Antwerpen is zeer verheugd dat 'Antwerpse technologie voor het eerst op de Rode Planeet zal landen. Antwerpen is op weg naar Mars!'
Maar Antwerp Space richt zijn blik nog verder. Het bedrijf is eveneens verantwoordelijk voor de ontwikkeling, integratie en tests van het communicatiesubsysteem van de sonde JUpiter ICy Moons, kortweg JUICE. Deze missie wordt in 2022 naar de planeet Jupiter gelanceerd om er na een reis van meer dan zeven jaar aan te komen. JUICE zal de planeet en zijn omgeving grondig bestuderen met een bijzondere nadruk op drie van de zogenaamde Galileïsche manen: Ganymedes, Europa en Callisto.
JUICE zal in een baan rond Ganymedes worden gebracht en dat is een primeur. Nog nooit draaide een ruimtetuig rond een van de manen van deze reuzenplaneet. Het systeem van Antwerp Space moet voor een radioverbinding zorgen tussen Jupiter en de aarde. Het radiosignaal moet daarbij een afstand overbruggen die varieert van 588 tot 968 miljoen kilometer. Door deze grote afstand kan een signaal heen en weer er maar liefst tot 1 uur en 46 minuten over doen!
Ontwikkeling van apparatuur
De ingenieurs van Antwerp Space willen snel beginnen met de activiteiten die in hun drukke agenda zijn voorzien. 'ExoMars is een ambitieus programma met een strak tijdschema. Antwerp Space maakt hierbij deel uit van een groep van vijf ondernemingen uit vier Europese landen. We zijn heel enthousiast om hier in onze nieuwe cleanroom apparatuur te kunnen bouwen en integreren.' Dat zegt Franco Ongaro, ESA-directeur voor technisch en kwaliteitsmanagement.
'De ontwikkeling van verschillende instrumenten voor ruimteprojecten is een uiterst opwindende uitdaging voor ingenieurs. Als ik even mijn bureau wil verlaten, dan begeef ik me naar onze cleanrooms om er échte hardware te zien!'
Investeren in de ruimte, groeien op de aarde
Dit voorbeeld van Antwerp Space toont aan hoe investeren in de ruimte ook voor de hele maatschappij op de aarde zijn vruchten afwerpt. Dankzij de ondersteuning door ESA en Belspo de afgelopen vijf jaar kan Antwerp Space zijn knowhow versterken en nieuwe banen creëren.
'Het is opmerkelijk hoe de openbare investeringen in de ruimtevaartsector succesvolle bedrijven als Antwerp Space toelaat te groeien en nieuwe jobs te creëren, in het bijzonder aan de vooravond van een ESA-ministerraad en in een context van strakke budgetten', bevestigt Hendrik Verbeelen. Hij is binnen Belspo verantwoordelijk voor het industriële beleid en de technologische programma's.
Staatssecretaris Elke Sleurs treedt hem bij. 'België zal voor zijn ruimtevaartbeleid de komende jaren blijven steunen op de technische expertise van ESA. De komende ministerraad is dan ook van cruciaal belang', bevestigt ze.
De nieuwe cleanroom is overigens geen eindpunt voor Antwerp Space. Dat verklaart Marco Fuchs, CEO van de groep OHB. 'De investering van Antwerp Space in deze nieuwe cleanroom is een concreet teken dat het bedrijf in zijn toekomst gelooft. De inhuldiging van deze nieuwe installatie betekent duidelijk de terugkeer van Antwerp Space op de Europese ruimtevaartscène.'
