Zrównoważona przyszłość w przestrzeni kosmicznej
Głównym wnioskiem z największej do tej pory europejskiej konferencji dot. śmieci kosmicznych, których już ponad 750 000 krąży po orbicie okołoziemskiej, jest nagląca potrzeba skoordynowanego międzynarodowego działania, które pomoże zapewnić długoterminowe bezpieczeństwo dla lotów kosmicznych.
„Potrzebujemy skoordynowanego, globalnego rozwiązania dla faktycznie globalnego problemu, który wpływa na kluczowe satelity codziennie dostarczające nam wielu usług”, powiedziała Brigitte Zypries, niemiecka minister gospodarki i energii podczas briefingu prasowego w ostatnim dniu konferencji w niemieckim Darmstadt.
Jan Woerner, dyrektor generalny ESA zaapelował do wszystkich podmiotów sektora kosmicznego o utrzymanie orbitalnego otoczenia Ziemi w stanie najczystszym jak to tylko możliwe. Rozwój i wdrożenie programu SSA (Space Situational Awareness), o którym zdecydowano podczas ostatniej Rady Ministerialnej ESA w 2016 roku, będzie dla tego zagadnienia kluczowy.
„Aby umożliwić dostarczanie innowacyjnych usług dla obywateli oraz dalszy rozwój sektora kosmicznego, musimy już teraz zacząć współpracować nad zapewnieniem bezpieczeństwa lotów kosmicznych. Musimy podtrzymać nasze marzenia o przyszłej eksploracji przestrzeni kosmicznej”, powiedział.
Wezwanie do międzynarodowego działania rozbrzmiało ostatniego dnia Europejskiej Konferencji dot. Śmieci Kosmicznych, która przyciągnęła ponad 350 uczestników zarówno ze świata nauki, z uczelni, przemysłu oraz przedstawicieli agencji kosmicznych z całego świata. Konferencja odbyła się w centrum kontroli misji ESA, w którym mieszczą się ESA Space Debris Office oraz program SSA.
Wnioski z tego tygodniowego spotkania zostały zaprezentowane mediom w obecności minister Zypries, która jest także niemieckim krajowym koordynatorem ds. przestrzeni kosmicznej, oraz dyrektora generalnego ESA Jana Woernera. Przedstawili je managerowie ESA, reprezentanci Komitetu Badań Kosmicznych i Międzynarodowej Akademii Astronautyki oraz krajowych agencji kosmicznych z Włoch, Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii.
Zagrożenie ze strony śmieci kosmicznych
Podczas konferencji przedstawiono najnowsze wyniki badań nad śmieciami kosmicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem kwestii bezpiecznego pozbywania się wyłączanych satelitów oraz członów rakiet, jak i tematu wciąż niedokładnie określonych wyzwań, jakie stawiają przed nami megakonstelacje satelitów, o których mówią operatorzy komercyjni.
„W tej chwili usuwane jest tylko 60% satelitów, które według obecnych zaleceń powinny zniknąć po zakończeniu misji”, zauważa Holger Krag, kierownik biura ds. śmieci kosmicznych w ESA.
Badacze potwierdzili także, że istnieje paląca potrzeba usunięcia nieaktywnych satelitów z orbity, zanim ulegną one dezintegracji, czego skutkiem będzie jeszcze więcej śmieci kosmicznych.
„Oznacza to, że musimy pilnie opracować techniki aktywnego usuwania śmieci. Celem działania, które powinno rozpocząć się tak szybko, jak to tylko możliwe, byłoby 10 dużych nieaktywnych satelitów rocznie – im później zaczniemy, tym mniejszą będziemy mieli skuteczność”, dodaje dr Krag.
Niewygodna prawda
Począwszy od 1957 roku odbyło się ponad 5250 startów, które doprowadziły do powstania na orbicie ponad 23 000 śledzonych obiektów. Z tej liczby zaledwie 1200 to pracujące satelity – reszta to śmieci, które nie są już do niczego przydatne.
Wiele starych pojazdów eksplodowało lub ulegało dezintegracji, przez co powstało ponad 750 000 fragmentów o rozmiarach większych niż 1 cm oraz szokująca liczba 166 milionów fragmentów o rozmiarach większych niż 1 mm.
„Pozostające na orbicie obiekty mają niesamowitą prędkość względną, większą od prędkości pocisku, a zatem mogą niszczyć lub uszkadzać funkcjonującą infrastrukturę kosmiczną, np. kluczowe satelity telekomunikacyjne, pogodowe, nawigacyjne, nadawcze czy monitorujące klimat”, mówi dr Krag.
Praca na rzecz przyszłości
Uruchomiony w 2009 roku program SSA opracowuje oprogramowanie, technologie i systemy do testowania w europejskiej sieci obserwacyjnej, która pozwoli na zbieranie niezależnych danych o infrastrukturze kosmicznej.
Dodatkowo Europejska Agencja Kosmiczna w ramach inicjatywy Clean Space opracowuje nowe technologie, które mają zapewnić znaczącą redukcję tempa tworzenia nowych śmieci kosmicznych na wszystkich etapach działania w przestrzeni.
„Śmieci kosmiczne zagrażają wszystkim pracującym satelitom, włącznie z satelitami Sentinel i Galileo, a utrata któregokolwiek elementu infrastruktury kosmicznej znacząco wpłynęłaby na współczesne społeczeństwo”, zauważa dr Krag.
„Zrównoważone korzystanie z przestrzeni kosmicznej, co wyraźnie widać, jest zagrożone, a utrzymanie bieżącego stanu jest już nie do zaakceptowania. Musimy natychmiast rozpocząć usuwanie nieaktywnych satelitów”.
